Thập Giá Luôn Có Đó Trên Hành Trình Kitô Hữu

(2Mc7,1.20-23.27b-29; Kn 3,1-9; Rom 8,31-39; Lc 9,23-26)

Lm. Petrus Lửa Hồng

Trong ngày lễ mừng các vị anh hùng đức tin của non sông đất Việt hôm nay, chúng ta cũng dâng lên Chúa lời tạ ơn vì những tiên nhân bất khất đã chịu mục nát cho hát giống Tin mừng được gieo vãi và lớn lên, sinh nhiều hoa trái trên quê hương đất nước chúng ta, đồng thời cũng là dịp để chúng ta cũng suy chiêm về sứ mạng làm chứng cho đức tin trong thời đại mình.

“Máu các thánh tử đạo làm nảy sinh các kitô hữu”(Tertuliano)

Đức tin của các tín hữu nói chung, của các con dân đất Việt nói riêng, được ươm mầm từ mồ hôi, nước mắt và máu của các chứng nhân kiện cường, những người đã chấp nhận mục nát trong lòng đất, để hạt giống Tin mừng gieo vãi và sinh nhiều hoa trái. Dòng chảy này đươc khởi nguồn từ Đức Giêsu Kitô, Ngôi Lời của Thiên Chúa, Đấng đã tự mục nát trong thân phận con người để làm chứng cho sự thật về Thiên Chúa, về cội nguồn và cùng đích của con người, và của toàn thể vũ trụ.

Tiếp bước chân của Đấng “yêu cho đến cùng”, các chứng nhân đức tin đã nối gót nhau minh chứng cho sự thật, cho Tình Yêu cứu thế được nhập thể trong mọi cảnh huống của nhân loại, trong từng giai đoạn lịch sử khác nhau, những vùng niềm văn hóa khác nhau. Ở đâu có ánh sáng Tin mừng chiếu rọi, ở đó có sự phân rẽ, phân rẽ giữa bóng tối của ác thần và nguồn sáng chân lý Phúc âm. Điều này có nghĩa ở đâu có Tin mừng, hạt giống đức tin được gieo vãi, ở đó có bình an đích thực, có sự giải phóng đúng nghĩa. Tuy nhiên để ánh sáng đươc giải chiếu, để hạt giống được gieo vãi và cắm rễ đâm bông sinh trái, máu của biết bao chứng nhân đã phải đổ xuống. Điều kì diệu là càng bị bách hại, Kitô giáo càng phát triển. Đúng là “máu các thánh tử đạo làm nảy sinh các kitô hữu”.

“Giáo Hội luôn bước đi trong sự bach hại của thế gian và sự ủi an của Thiên Chúa”(St. Augustino)

Bao lâu trong cuộc hành trình dương thế, Giáo Hội, các môn đệ Đức Kitô, đang phải đối diến với sức mạnh của ác thần, đang trong tiến trính “quằn quại, rên siết”. Tuy nhiên, chiến thắng chúng cuộc luôn thuộc về Giáo hội, Thân thể Đức Kitô, Đấng đã “toàn thắng tử thần” (x. Ga 16,32).

“Giáo hội luôn bước đi trong sự bách hại của thế gian”

Câu chuyện bà mẹ của 7 người con trong bài đọc thứ nhất cho thấy chân lý ấy. Đó là cuộc chiến giữa việc trung thành sống với Lề Luật của Chúa và trao lưu tục hóa, giữa việc tín trung với Thiên Chúa hay chạy theo tiếng gọi của những ngẫu tượng. Câu chuyện của thời Macabe cũng là câu chuyện của Giáo hội trong dọc dại lịch sử và của thời đại chúng ta hôm nay. Quả vậy, Giáo hội lúc này đây ở khắp mọi nơi đang bị bách hại nặng nề cả bên ngoài và lẫn bên trong:

Bách hại từ bên ngoài bởi hằn thu, bởi khác biệt, bởi sự phá hoại của ác thần, của chủ trương tục hóa, của thế giới dửng dưng bài tôn giáo. “Bị bách hại hơn bao giờ hết. Tập trung vào cuộc đàn áp chống Kitô giáo giữa các năm 2017 và 2019”, là tên tài liệu nghiên cứu của tổ chức “Trợ giúp các Giáo hội đau khổ”, được trình bày ngay 24/10/2019, tại nhà thờ thánh Bartolomeo ở Roma, là nơi mà thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II muốn là nơi tưởng niệm các vị tử đạo mới của thế kỷ XX và XXI. Theo báo cá: cứ 7 Kitô hữu thì có một người bị bách hại vì đức tin. Gần 300 triệu Kitô hữu sống tại các miền đất bị bách hại. Đức Hồng Y Mauricio Piacenza cho biết, tự do tôn giáo đang có theo chiều hướng giảm sút. Rằng: “Sự bách hại luôn đe dọa các Kitô hữu, nhưng điều này không có nghĩa chúng ta có thái độ bi quan hay không làm gì hết.”

Cuộc điều tra tiến hành trên 196 quốc gia. Trong đó, có 38 quốc gia có các cộng đoàn Kitô hữu đang bị xúc phạm nghiêm trọng. Trong số này, có 23 quốc gia bị bách hại Kitô giáo nặng nề, và 15 quốc gia có tình trạng phân biệt đối xử.

Và bách hại từ bên trong, từ sự xao lãng giáo lý Tin mừng, khủng hoảng căn tính Kitô (Đức Phanxico nói có 2 thứ làm cho Giáo Hội bị heon ố: tiền và phân rẽ). Chúa Giêsu trong bài Tin mừng hôm nay nói lên khía cạnh này của đời sống Kitô hữu: “Ai muốn theo tôi phải vác thập giá mình mỗi ngày mà theo”. Theo Chúa là theo con đường tự hủy của “Đức Giêsu Kitô, trút bỏ vinh quang, trở nên phàm nhân, chân nhận thân nô lên, hạ mình cho đến chết, chết trên cây thập giá” (x. Pl 2,6-9). Đó là con đường hẹp, con đường chịu mục nát cho tình yêu lên ngôi, cho chân lý được tỏ bày và công bình được thực thi.

“Thập giá luôn nằm trên con đường của mỗi kitô hữu”. Chỉ vì chúng ta mang trên mình danh xưng Kitô, chúng ta chịu bách hại, bị người đời khai trừ. Tử đạo, chúng ta tưởng rằng đó là câu chuyện của những thế kỉ trước, không còn là chuyện của hôm nay. Đức Phanxico nói: “Thập giá luôn luôn nằm trên con đường của mọi Kitô hữu. Ngày nay có nhiều vì tử đạo hơn thuở sơ khai của Giáo Hội”. Ở những nơi không có sự bách hại về mặt thể lý thì cuộc tấn công của làn sống thế tục, của cuộc khủng hoàng về lạm dụng tính dục, của sự dưng dửng, của các học thuyết tàn phá đời sống đức tin ghê gớm hơn bất cứ cuộc bách hại nào. Tuy nhiên, giữa ba đào sóng vỗ của thế sự và ác thần, chúng ta vẫn luôn tin tưởng Giáo hội luôn …

… “bước đi trong sự quan phòng an ủi của Thiên Chúa”

Đó là niềm an ủi mà Thánh Phaolo trong bài đọc thứ hai gửi tới chúng ta trong cuộc lữ hành đức tin. Cuộc lữ hành trong gian lao, nhưng không có cái gì, bất cứ ai có thể tách biệt, khai trừ chúng ta ra khỏi tình mến với Thiên Chúa trong Đức Kitô:

“Vì tôi thâm tín rằng sự chết hay sự sống, dù thiên thần hay thiên phủ, dù hiện tại hay tương lai, hay bất cứ sức mạnh nào, trời cao hay vực thẳm hay bất cứ tạo vật nào khác, không có gì có thể tách chúng ta ra khỏi tình yêu Thiên Chúa thể hiện cho chúng ta trong Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta” (Rm 8, 35-39).

Chúng ta thâm tín rằng, không một ai, một sức mạnh nào có thể tách biệt tình mến của chúng ta với Thiên Chúa trong Đức Kitô và Thần Khí của Người. Nếu chúng ta có tình yêu, nếu chúng ta xác tín vào tình yêu ấy, chúng ta sẽ hiên ngang tiến bước giữa những cảm bẩy, mánh lới và cả sự quyến rũ của thế tục, của những trào lưu nhân danh nhân bản mới, chúng ta sẽ đạt tới vòng hoa thiên tuế dành cho những ai đã kiên trì trong cuộc chạy đua tiến về đỉnh cao hoàn thiện.

Lạy các thánh tử đạo Việt Nam, giữa thế giới vắng bóng Chúa, xin dạy cho chúng con là con cháu, biết can trường sống đức tin, nhiệt thành làm chứng cho tình yêu bằng đời sống hiến thân phục vụ. Ước gì ngọn lửa đức tin mà các Ngài đã thắp lên, lan tòa và bừng cháy trong nhân tâm và cuộc sống dân Việt chúng ta.

Tử Đạo Ngày Xưa Và Sống Đạo Ngày Nay

Lm. Phaolô Phạm Trọng Phương

Hôm nay, Giáo hội Công giáo và đặc biệt Hội Thánh Việt Nam chúng ta hân hoan mừng kính toàn thể Các Thánh Tử Đạo Việt Nam. Vào đầu thế kỷ XVI, khi vị thừa sai đầu tiên đặt chân lên đất Việt Nam, ánh sáng Tin Mừng cũng bắt đầu lan rộng và Giáo hội Việt Nam được khai sinh từ đấy. Tuy nhiên, như bầu trời có những ngày mây đen giăng mắc, nếu Giáo hội Mẹ Rôma đã trải qua ba thế kỷ bị bách hại trước khi được mở rộng như ngày nay, thì Giáo hội Việt Nam cũng phải trải qua gần ba thế kỷ chìm ngập trong thử thách.

Suốt từ năm 1630-1883, bao dòng máu đã đổ ra để bảo vệ đức tin và làm phát sinh Giáo hội này. Trong những cuộc bách hại dưới các đời chúa: Trịnh Doanh, Trịnh Sâm, và các vua: Cảnh Thịnh, Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức. Chưa kể những người can đảm kiên trì giữ vững đức tin giữa khó khăn, truy lùng, trốn tránh, đã có khoảng 130.000 Kitô hữu chứng nhân hiên ngang hiến mạng sống để bảo vệ đức tin và trở thành hạt giống trổ sinh thêm người có đạo.

Gương hy sinh quả cảm của các ngài thật sáng ngời. Giáo hội đã tôn vinh các ngài qua bốn đời giáo hoàng: Đức Lê-ô XIII tôn phong 64 vị vào ngày 27/5/1900; Đức Pi-ô X tôn phong 8 vị vào ngày 20/5/1906 và 20 vị vào ngày 22/5/1909; và Đức Pi-ô XII tôn phong 25 vị vào ngày 29/4/1951. Tổng cộng 117 vị được phong chân phước và được Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II suy tôn lên bậc Hiển Thánh vào ngày 19/6/1988. Trong số đó có 8 giám mục, 50 linh mục, 16 thầy giảng, 1 chủng sinh và 42 giáo dân.

Các ngài đã chịu rất nhiều hình khổ dã man: 79 vị bị trảm quyết (chặt đầu), 16 vị bị xử giảo (xiết cổ chết), 8 vị chết rũ tù, 6 vị bị thiêu sống, 4 vị bị lăng trì (chặt tay chân), 1 vị bị xử bá đao (lóc 100 miếng thịt), 1 vị bị đánh tử thương trong lúc đi đường. Và một vị được phong chân phước vào năm 2000, đó là Thầy Anrê Phú Yên.

Tại sao các ngài can đảm và dũng mạnh đến thế?

Là những con người bằng xương bằng thịt, ham sống sợ chết như chúng ta, nhưng tại sao các vị tử đạo đã để lại mốc son cực kỳ chói lọi và anh dũng cho Giáo hội Việt Nam và cả Giáo hội hoàn vũ? Thưa vì các ngài đã có sức mạnh của Chúa. Các ngài không cậy vào ý riêng hay sức lực bản thân, nhưng để Thiên Chúa thúc đẩy và hoạt động. Quả thật, như Chúa Giêsu đã phán: “…Họ sẽ nộp anh em cho các hội đồng, và sẽ đánh đập anh em trong các hội đường của họ. Và anh em sẽ bị điệu ra trước mặt vua chúa quan quyền vì Thầy để làm chứng cho họ và các dân ngoại được biết. Khi người ta nộp anh em, thì anh em đừng lo phải nói làm sao hay phải nói gì, vì trong giờ đó, Thiên Chúa sẽ cho anh em biết phải nói gì: thật vậy, không phải chính anh em nói, mà là Thần Khí của Cha anh em nói trong anh em.” (Mt 10, 17-20).

Đứng trước sự bách hại tàn khốc: đánh đập, hù dọa, súng ống, gươm giáo, tù đày, đối diện với cái chết cận kề, các thánh tử đạo vẫn can đảm, anh dũng và kiên cường giữ vững đức tin, bảo vệ Đạo Chúa mà bấy lâu nay các ngài tin theo. Vì yêu Chúa hết lòng, tin Chúa hết mực nên các ngài đã không ngần ngại làm chứng cho Chúa bằng cái chết hùng dũng của mình. Các ngài đã luôn xác tín vào lời Thầy Giêsu, vị tử đạo đầu tiên và là mẫu gương: “Ai yêu mạng sống mình thì sẽ mất, còn ai ghét mạng sống mình ở đời này thì sẽ giữ được cuộc sống đời sau.” (Ga 12, 25). Các ngài đã sẵn sàng bước theo Đức Kitô cách triệt để như lời Ngài mời gọi “Ai muốn theo Ta, hãy bỏ mình vác thập giá hằng ngày theo Ta” (Lc 9, 23). Và các ngài đã luôn nhận chân một điều rằng theo Đức Kitô thì được lời lãi hơn mọi sự: “Nếu được lời lãi cả thế gian mà phải thiệt và mất mạng sống mình thì ích gì?” (Lc 9, 25).

Ý thức được điều đó, các Thánh Tử Đạo Việt Nam luôn hân hoan đón nhận hồng ân tử đạo mà không hề căm thù oán giận. Các ngài đã dùng cái chết của mình để tỏ lòng trung nghĩa với Chúa, đồng thời loan báo cho hậu thế chúng ta rằng: chỉ có một mình Thiên Chúa duy nhất đáng tôn thờ; chỉ có Thiên Chúa yêu thương quan phòng mọi sự, để những ai tin vào Người sẽ được hạnh phúc đời đời. Vì thế, máu các thánh tử đạo Việt Nam là nguồn ân sủng cho chúng ta và nhờ đó chúng ta được thăng tiến không ngừng trong đức tin.

Quả thật, Giáo phụ Tertullianô đã từng nói:“máu các thánh tử đạo là hạt giống sinh ra người Công giáo”. Cũng có thế nói được rằng nhờ các Thánh Tử Đạo, Đạo Công giáo Việt Nam của chúng ta ngày càng lớn mạnh và phát triển không ngừng trên khắp mọi miền đất nước hình chữ S này. Là con cháu của các ngài, những người Công giáo Việt Nam, chúng ta được mời gọi hãy biết ơn các ngài qua việc chuyên chăm cầu nguyện, tham dự Thánh Lễ và nhất là sống thực hành Lời Chúa mọi nơi mọi lúc.

Chúng ta phải sống đạo như thế nào?

Ngày xưa, các ngài đã hy sinh, đã chết để bảo vệ đức tin và Đạo Chúa. Ngày nay, chúng ta không đối diện với sự bách hại khắc nghiệt bởi vua chúa trần gian, súng ống, gươm giáo, hay tù đày như trước. Thay vào đó, chúng ta đối diện với nhiều cám dỗ của tiền tài, danh vọng, dục vọng và thú vui. Noi gương các Thánh Tử Đạo Việt Nam, chúng ta hãy can đảm, kiên cường để nhờ ơn Chúa giúp, với sức mạnh của Chúa Thánh Thần và sự nỗ lực không ngừng của bản thân, hầu vượt qua những thử thách và rào cản đang có xu hướng làm rạn nứt và phá hủy đức tin mỗi ngày.

Thay vì tử đạo như ngày xưa, hôm nay chúng ta được mời gọi sống đạo, làm chứng về Đạo bằng chính cuộc sống thường ngày: qua lời ăn tiếng nói, hành vi và cử chỉ của mình. Nhờ đó, mọi người, nhất là những ai chưa cùng niềm tin, sẽ nhận ra Đạo Công giáo là Đạo yêu thương, và nhận ra Đức Giêsu, Đấng Cứu Chuộc nhân loại, đang hiện diện giữa chúng ta ngang qua đời sống bác ái yêu thương.

Sống Đạo Giữa Bão Tố, Dối Gian Và Kỷ Nguyên Số

Năm 2025 này chúng ta chứng kiến nhiều biến cố thiên tai, lũ lụt khắp nơi, nhất là tại Việt Nam. Thiên tai không chỉ cướp đi tài sản mà còn để lại những vết thương sâu sắc trong lòng người. Vậy, chúng ta đã làm gì để sống đạo giữa những mất mát, đau thương ấy? Chúng ta có cầu nguyện không? Có góp phần giúp đỡ, hỗ trợ với Ban Caritas để đồng hành với những cá nhân, gia đình bị thiệt hại không?

Thật vậy, Đức Thánh Cha Lê-ô XIV trong Sứ điệp Ngày Thế giới Người nghèo IX (16/11/2025) đã mời gọi chúng ta: “Lạy Chúa của con, chính Ngài là niềm hy vọng của con” (Ps 71,5). Ngài nhấn mạnh: “Người nghèo có thể trở thành chứng nhân cho một niềm hy vọng mạnh mẽ và đáng tin cậy, bởi vì họ tuyên xưng niềm hy vọng ấy trong một hoàn cảnh sống bấp bênh, đầy thiếu thốn… Niềm hy vọng của họ chỉ có thể đặt ở nơi khác.” Đây là lời mời gọi chúng ta nhận ra rằng niềm hy vọng đích thực của chúng ta chỉ có thể đến từ Thiên Chúa. Khi giúp đỡ người nghèo, như lời Thánh Augustino đã nói: “Bạn cho người đói ăn, nhưng tốt hơn nếu không ai phải bị đói… Bạn cho người trần truồng áo mặc, nhưng sẽ tốt hơn nếu ai cũng có đủ áo quần và không còn sự túng thiếu ấy.” Giúp đỡ người nghèo là vấn đề công bằng trước khi là vấn đề bác ái. Giúp đỡ người nghèo là chúng ta đang làm cho chính Chúa vậy!

Ngoài ra, cuộc sống đạo của chúng ta không chỉ dừng lại ở việc đối phó với thiên tai hay giúp đỡ người nghèo. Nó còn là việc sống sự thật giữa những dối gian. Trong một thế giới mà tin giả, thông tin sai lệch có thể dễ dàng lan truyền, chúng ta có can đảm sống thật, có dám lên tiếng cho sự thật, hay chỉ im lặng vì sợ hại hoặc ngại đụng chạm?

Và đặc biệt hơn nữa, chúng ta đang sống trong thời đại kỹ thuật số, thời đại của Trí tuệ Nhân tạo (AI). Chúng ta thử hồi tâm: Tôi có sống đạo bằng kỹ thuật số không? Tôi đã dùng kỹ thuật số để truyền giáo, để loan báo Tin Mừng, để lan tỏa tình yêu và tương tác tích cực hay chỉ để nói xấu, bêu xấu, vạch lá tìm sâu, lên án, chỉ trích, xoi mói, đấu đá, khích bác,…? Quả thật, đôi khi vô tình hay hữu ý những hành vi tiêu cực trên mạng xã hội mà chúng ta đăng lên hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp đã làm cho nhiều người thất vọng, chán chường và không muốn nói là không muốn tin tưởng vào Đạo Công giáo cũng như làm cho họ lung lay đức tin thật sự.

Vì thế, chúng ta phải dùng con tim và đạo đức để sử dụng mạng xã hội, và giữa thời đại “AI – Trí tuệ Nhân tạo”, chúng ta phải cẩn trọng hết sức có thể để làm chứng hơn là phản chứng. Hãy là một Thánh Carlo Acutis của thời đại mới, biết dùng Internet như là một ‘Tòa Giảng’ để truyền bá Tin Mừng, truyền bá Thánh Thể và tình yêu Chúa cho mọi người. Đó chính là một trong những cách sống đạo đích thực trong thời đại hôm nay. Phải chăng đó cũng là cách chúng ta trở thành ‘tử đạo thiêng liêng” trước những tiêu cực thay vào đó bằng những điều tích cực và tương tác hữu ích?

Lạy Cha, Cha đã ban cho Giáo hội Việt Nam nhiều chứng nhân anh dũng, biết hiến dâng mạng sống để hạt giống đức tin trổ sinh hoa trái dồi dào trên quê hương đất nước chúng con. Xin nhận lời các ngài nguyện giúp cầu thay, cho chúng con luôn biết noi gương các ngài, luôn can đảm làm chứng cho Cha và trung kiên mãi đến cùng. Xin cho chúng con biết sống niềm hy vọng nơi Cha giữa mọi bão tố cuộc đời, biết dấn thân vì công bằng và yêu thương người nghèo, và biết dùng những phương tiện hiện đại để lan tỏa sự thật và tình yêu của Cha. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô Chúa chúng con. Amen.

Nguồn: dcvphanxicoxavie.com